Hipnoz Oluşturmada “Spiral Tekniği”

Jonathan Venn (The Int. Journal of Clin. and Exp. Hypnosis Vol 32, No:3, July 1984)

ÖZET

Spiral yöntemi, hastanın dikkatini vücudun çeşitli yörelerine sırayla yöneltir. 3 yıllık klinik gözlemler, yöntemin heterohipnotik indüksiyonda ve hastaların kendilerini rahatlatma çalışmalarında ispatlamıştır. Bu makalede spiral tekniği, progressif rahatlama ile karşılaştırılmış ve bu yöntemin avantajları tartışılmıştır. Ayrıca bu vaka özeti de sunulmuştur.

Joys (1979), eski bir Hindu teorisi olan “chagras”a dayanan bir meditasyon tekniğini tanıttı. 3 yıl süreyle bu yazar, bu tekniğin farklı şekillerini hipnozu oluşturmak ve sujelere kendini rahatlatmayı öğretmek için kullandı. Ne hasta, ne de uygulayıcı bu tekniği tam avantajlarıyla kullanmak için, Hindu teorisine bağlı kalmak zorunda değildir.

YÖNTEM :

Hasta oturur veya uzanır. Ben hastanın içe dönük odaklama yapabilmesi için, gözlerinin kapalı olmasını tercih ederim. Hipnotizör hastadan dikkatini vücudunun içinde ve dışındaki noktalara sırayla yöneltilmesini ister. Spiral adını, Joy’un (1979) tarif ettiği şekilde, bu noktaların kalpten dışa doğru yayılan bir spiral şeklinde düzenlenmesinden alır. Bu noktalardan bazıları : a-kalp, b-solar plexus, c-sternum, d-alt abdomen, e-boğaz, f-sol omuz, g-sol kalça, h-omurilik tabanı, i-sağ kalça, j-sağ omuz, k-alnın merkezi, l-sol dirsek, m-sol diz, n-sağ diz, o-sağ dirsek, p-kafatasının merkezi, g-sol el, r-sol ayak, s-sağ ayak, t-sağ el ve u-kafatasının merkezinden birkaç santim yukarıda, havada bir nokta

Vakanın durumuna göre, indüksiyonu kısaltmak veya uzatmak için, yeni noktalar eklenebilir veya çıkarılabilir. Bir indüksiyon tekniği olarak spiralin çok kısaltılmış şekli olan yalnız kollar, ayaklar ve başın kullanılması belirgin bir eksikliğe yol açmaz. Hastadan bu organlara bağlı bir spiral hayal etmesi istenir, aksi takdirde bu noktalar bedenin içinde dikine uzanan bir çizgi şeklinde belirebilir.

Tekniğin kullanımında, hipnotizör ve noktada hastaya birkaç saniye odaklama zamanı vererek, noktaları yavaş yavaş sayar. Hipnotizör her bir duraklamayı organın sağlıklı fonksiyonunu açıklamak veya odaklamanın kendisini açıklamak için kullanabilir. Her şekilde spiralin durakları telkinleri serpiştirmek için zengin bir şans tanır.

Tipik bir örneği şöyledir :

“Şimdi kalbinize odaklanmanızı istiyorum; ve ben “odaklaş” dediğimde dikkatinizi aşağıya verin, tıpkı bir kurşun kalemi sivrilttiğinizde nasıl ucunu eğip bakarsanız, o şekilde, tek düşündüğünüz kalbinizin o anki durumu olsun. Geçmiş ya da geleceği düşünmeniz gerekmez. Sadece şuan kalbinizi nasıl hissediyorsunuz?, onu daha da rahatlatacak başka bir yolunuz var mı? Rahatlatabiliyor musunuz? Daha da rahatlayabiliyor musunuz?” Bu yolla vücudun noktalarını geçtiğimizde, hastaların bir çoğu belirgin olarak rahatlarlar. Hipnotizör tedavi edici telkinler vererek birkaç dakika geçirebilir ve sonra spirali noktaları tersine sırayla söyleyerek “geri” çevirir. “Tersine döndürme” sırasında ben genellikle hastanın aldığı her nefeste bir noktayı söylerim. Bu yaklaşık 2 dakika sürer ve hipnoz veya rahatlamanın,  pek fazla bir zamana ihtiyaç göstermediğini ortaya koyar. Tersine spiral tamamlandığında hastayı dehipnotize edebilir ve seansa son verebilirim. Bu oldukça ayrıntılı bir hipnotik seansa izin verir ve psikoterapötik yöntemlerin belirsizliği ile şaşkına dönmüş hastaların hoşuna gider. Hastalara spirali evde kullanmalarını söylediğimde, onlara her nefesle birlikte bir noktadan diğerine gitmelerini tavsiye ederim. Bu, “bir noktadan diğerine ne zaman hareket edeceğim?” diye sorma eğilimi gösterebilecek hastalara ayrıntı sağlamış olur.

Spiralle, ilk birkaç seans sırasında veya sonrasında kendini iki şekilde belirleyen bir, “vücudundan haberdar olma” hissi yaşanır: 1- Spiralle çalışırken, belirli noktalar diğerlerinden daha şiddetle hissedilmeli ve hastanın dikkatini daha çok çekmelidir. Kalp, boğaz ve alın sıklıkla bu “daha güçlü” noktalardandır. 2- Hasta günlük aktivitelerle meşgul iken, spiral noktaları hipnozu hatırlatacak şekilde birden dikkat alanına girebilir. Veya birden fark edilebilir. Hasta, bu anlardan huzur duyacağı şeklinde eğitilmeli ve hastanın kendisi istemedikçe ve ortamı güvenli olmadıkça hipnoza girmeyeceği konusunda güven verilmelidir. Aşağıda verilen kısa vaka örneği spiral tekniğinin bazı önemli özelliklerini ortaya koymaktadır.

Vaka Takdimi

Mrs. R 38 yaşında, bir ağız cerrahi müdahalesinden birkaç hafta önce hipnotik analjezi eğitimi için gönderilmiş bir hanım hastaydı. Ben, onun bana diazepam alışkanlığı nedeniyle birkaç ay önce gelen bir hastam olduğunu hatırladım. O zaman onu görmekle, aile doktorlarının ona reçete yazmayı durdurmalarına yol açmıştım. Klinik olarak belirgin histrionik özellikleri olan çok öfkeli bir kadındı. Çok sorunlu bir evliliği vardı ve ona hpnotik analjeziyi öneren bir psikiyatristin tedavisi altındaydı.

Hipnoz için görüştüğümüzde, benimle çalışmak istediğini gönülsüzce söyledi; diazepam olayından dolayı bana duyduğu kızgınlığı üzerinden atamadığını hissediyordum. Hipnotik indüksiyonu oluşturduktan sonra hiç rahatlama, telkiniyette artma, veya genellikle hipnozla birlikte görülen diğer fiziksel veya davranışsal değişiklikler görülmedi. Göz fiksasyonu, göz kapanması, progressif rahatlama, “inen basamaklar” hayal etme tekniği, ve Erikson ile Rossi (1979) tarafıondan açıklanan konuşmalı interpersonel bir tekniği denedim. Tüm emirlerime yüzeysel olarak uydu, fakat gergin ve dikkatli tavrını korudu. 30 dakikalık bir indüksiyondan sonra hala sandalyesinde kaskatı oturuyor. Ve postür ile nefes alışında büyük bir gerginlik gözleniyordu. Ben bunun üzerine bir 30 dakika daha süren yavaş ve acelesiz bir spiral indüksiyonuna başladım. Her noktada birçok saniye oyalanarak spirali uzattım, ve bu teknik diğer yöntemlerin başarılı olamadığı bu durumda başarılı göründü. 10 dakika sonra hipnozu gösteren rahatlama ve yavaş, ritmik nefes alma başladı. İndüksiyonu tamamladım ve aneljezi için telkinler verdim.

Mrs. R. belki de sabırla sürdürülen, reddedilmeyen herhangi bir teknikle 40 dakika sonra transa girebilirdi; veya belki de spiralin önceden bilinen, hemen hemen mekanik işleyişi onun direncini yendi ve tekniğin yarattığı güvenli yapıda hipnozu yaşaması mümkün oldu.

TARTIŞMA :    

Spiral tekniği hipnotik indüksiyona esneklik katan bir yapı getirmektedir. 2 dakikada da 30 dakikada da uygulanabilir. İstediği kadar nokta eklenebilir veya çıkarılabilir. Teknik, çok yapısal ve ayrıntılı olarak sunuluyor bile olsa, serpiştirilebilecek telkinler için yeterince şans tanımaktadır. Vücudun haberdar olmak için yoğun odaklaşma, bazı otoritelerin (Chertok, 1981; Erikson and Rossi, 1979) içsel deneyle karlılaşma ve başaşrılı bir hipnoz indüksiyonu için gerekli gördüğü dış gerçeklerden ayrılma durumunu kolaylaştırır. Doğrudan doğruya fiziksel rahatlamaya odaklanıldığından, bu teknik Jacopson’ın progresif rahatlamasına benzemektedir. Ancak Jacobson eklem ve iç organlara odaklanırken çizgili kasa odaklanmaktadır. Spiral ise eklemlere odaklanarak, bağlı kas gruplarında rahatlamayı kolaylaştırır görünmektedir; bu da tam olarak uygulandığında progressif rahatlamadan daha ekonomiktir.

Üç yıllık klinik gözlem, gelecekteki araştırmalarda doğabilecek iki hipotezi ortaya çıkardı. İlk olarak spiral, uykusuzluk, cinsel işlev bozukluğu, baş ve sırt ağrısı gibi bazı kronik ağrılarda olduğu gibi fiziksel komponenti olan bozuklukların tedavisine daha uygun görünmektedir. İkinci olarak, yukarıdaki histrionik vakada olduğu gibi, kendini kontrol bozukluğu olan histrionik ve kompulsif kişiliklerde, yapısı belirli bir teknik olarak, uygun gözükmektedir.

Çeviri : Dr. Erdoğan Şendemir